Каракаев Абылхан Космурзаевич

Өмірбаян

Posted by Каракаев Абылхан Космурзаевич on Thursday, 18 February 2021 in Дополнительные материалы

Қарақаев Абылхан Қосмырзаұлы, РФ-ның және ҚР-ның техника ғылымда-рының докторы, ҚР-ның ЖАК-нің профессоры, ING-PAED IGIP инженерлік ЖОО халықаралық оқытушысы, С. Торайғыров атындағы ПМУ-нің құрметті кафедра меңгерушісі, Халықаралық Ақпарат Академиясының академигі.

Қарақаев А. Қ. 1940 жылы 29-наурызда Қарақалпақтың Мойнақ ауданы Үрге ауылында балықшы отбасында дүниеге келген. 1959 жылы Қарақалпақтың Шымбай қаласында-ғы орыс мектебін күміс медальмен аяқтап, Н. Э. Бауман атындағы Мәскеу жоғары техникалық училищесіне (МЖТУ) түсті. 1965-жылы МЖТУ-нің іштен жанатын моторлары (ІЖМ) мамандығын алып Павлодар индустриалды институтына (ПИИ) ассистенттік жұмысқа жіберілді.

1972 жылдың 3-сәуірінде Н. Э. Бауман атындағы МЖТУ-нің күндізгі аспирантурасын бітіргеннен кейін «05.04.02 ‑ жылу моторлары» мамандығы бойынша кандидаттық диссертацияны қорғады. 1972-жылдың 30-маусымда техника ғылымдарының кандидаттық дәрежесі берілді. 1972-жылдың 17-мамы-рынан бастап ол ІЖМ кафедрасын басқарды, ал 1974 жылы оған ІЖМ арнайы мамандығы бойынша доцент ғылыми атағы берілді. 2001-жылдың 1-қазанынан бастап Қарақаев Абылхан Қосмұрзаұлы С. Торайғыров атындағы ПМУ-нің профессоры.

Қарақаев Абылхан Қосмұрзаұлы 2002-жылдың 20-караша күні Н. Э. Бауман атындағы Мәскеу мемлекеттік тех-никалық университетінің (ММТУ) диссерта- циялык кеңесінде докторлык диссертация қорғады. 2003-жылдың 14-ақпан күні (ғашықтар күні) РФ ЖАК-ті техника ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін бекітгі. 2003-жылдың 25-желтоқсан күні ҚР БҒМ-нің ЖАК-ті ҚР-ның техника ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін бекітті. 2004-жылы 28-казан күні ҚР-ның БҒМ-нің ЖАК-ті «Колік» мамандығы бойынша профессор ғылыми атағын берді.

А. Қ. Қарақаевтың ғылыми қызметі дизельдің отын жүйелерінің (ОЖ) жаңа-ларын әзірлеуге және әрі қарай жетілдіруге бағытталған. Жұмысы отынды бүрку (ОБ) үрдістерінің теориясын және тұтас ортаның белгіленбеген қозғалысын (ТОБҚ) дамытуға бағытталған. Әртүрлі дизельдерге арналған гидравликалық (ФГ) және гидромеханикалық (ФТҚ ‑ тұйық қалпақты форсунка) форсункаларды әзірлеумен, жасаумен, зерттеумен, енгізумен және одан әрі жетілдірумен айна-лысты. Дизельдердің конструктивтік, техника-экономикалық және экологиялық көрсеткіштерін, ОЖ-нің және дизельдердің техникалық деңгейін мен ресурсын арттыру мақсатында жұмыс істелді. Жүргізілген ғылыми зерттеу жұмыс нәтиже-лерінің ішкі және сыртқы нарықтарындағы өзектілігін, ғылыми жаңалығын, прак-тикалық құндылығын, шынайылығын, негізділігін, инновациялылығын және рентабельділігін КСРО-ның, РФ-ның және ҚР-ның Қарақаев Абылхан Қосмұрза- ұлының 107 авторлық күәліктері. және патенттері растайды, оның ішінде ҚР-ның 26 патенттері, 16 алдын ала және 36 инновациялық патенттері. А. Қ. Қарақаев институттық, университеттік, облыстық, аймақтық, ЖОО-аралық, республика- лық, бүкілодақтық және халықаралық ғылыми, ғылыми-техникалық және ғылы- ми-практикалық конференцияларға белсенді қатысты. Баяндама мен баяндама-лардың тезистерін редакциялады, диссертацияны қорғауда ресми оппонент болды (оған КСРО ЖАК-ті тартты), 2005-2008 жылдары диссертация кеңесінің мүшесі болды. «ПМУ ғалымдар жазбалары» журналының редколлегиясының мүшесі, ПМУ-нің машина жасау жөніндегі сараптама комиссия төрағасының орынбасары, ПМУ-нің Ғылыми Кеңесінің мүшесі, Қоғамдық патенттанушы (Бүкілодақтық патенттік қызмет көрсету орталығының курсын үздік бітірді, ПИИ оқытушыла-рына дәріс оқыды), 1972 жылдан бастап ІЖМ бойынша студенттердің ғылыми-зерттеу жұмыстарының жетекшісі, студенттер арасындағы тәрбие жұмыстарына белсенді қатысты, академикалық топтардың және студенттердің жатақханасының кураторы болды, факультет кеңесінің мүшесі, академик Қ. И. Сәтбаев Қорының Павлодар облыстық филиалының құрылтайшыларының бірі болып табылады.

ОБ зерттеу бойынша арнайы міндетті жаңа заңдылықтарды (ЖЗ) шешуге алып келді, оның нәтижелері Ғылым мен техниканың әр түрлі салаларындағы проблемаларды шешетін болады (атом энергетикасы мен биологиялық жүй-елердегі мәселелердіде шешеді), мысалы, адам мен жануарлардың қан айналымы жүйелерін шешуге пайдалы болып табылды.

Ғылыми-практикалық қызметінің нәтижелері бойынша проф. Қарақаев А. Қ. ПМУ жанындағы отын жүйелері бойынша проблемалық зертхана құру және инновациялық өнеркәсіптік өндіріс үшін зауыт салу көзделді. Және жоғары қосымша құны бар ішкі және сыртқы нарықтарда импорт алмастырушы және бәсекеге қабілетті дизель отын жүйелерінің ішкі және сыртқы нарықтарында құны мүдделі, Оған ҚР Қорғаныс Министрлігі (Әскери-ғылым орталығы, Бас штабтың Қару-Жарақ департаменті) қызығушылық танытты. Павлодар облысының Ауыл шаруашылық департаменті (АШД), ҚР Ауыл шаруашылығын механикаландырудың ғылыми-өндірістік орталығы, Қазақстан фермер шараларының ұлттық федерациясы, Павлодар облысының неміс кәсіпкерлерінің орталығы, Қазақстандық бауманшылар-түлектер форумы («ДАМУ» АО), Ярославдегі дизель аппаратурасының зауыты, Қазақстанның, РФ, Өзбекстанның, Қарақалпақстанның, МГТУ-нің және басқа да жоғары оқу орындарының ғалымдары мен мамандары ашылуы қажет деп есептейді.

Профессор Қарақаев А. Қ. 1000-нан астам ғылыми-әдістемелік еңбектері, пі-кірлері, рецензиялары, оның ішінде 20 оқу құралдары, 7 монография, КСРО-ның, РФ-ның және ҚР-ның 107 авторлық куәліктері мен патенттері бар. Ол үнемі жыл сайынғы Қ. Сәтбаев, С. Торайғыров және академік Ш. Шөкиннің оқуларына қа-тысып отырады (мектеп оқушылары, студенттер мен магистранттар 130-дан астам ғылыми жұмыстардың қосалқы авторлары), күндізгі және сырттай оқитын төрт студенттері 3 өнертабыстың қосалқы авторлары болып табылады.

Қарақаев А. Қ. «Социалистік жарыстың жеңімпазы» белгісімен (1974), Қазақстанның БҒМ-нің, ПМУ-нің ғылыми-педагогикалық қызметтегі жетістіктері мен өнертапқыштық қызметі үшін құрмет грамоталарымен және ақшалай сый-лықтарымен марапатталды, Халық шаруашылығы жетістіктері көрмесінің Рес-публикалық Комитеті А. Қ. Каракаевқа халық шаруашылығының мамандарын дайындаудағы жетістіктері үшін және «Құйылмайтын бүріккішті» дизельде пайдалануға дайындалғаны үшін ақшалай сыйлықпен және Бірінші Дәрежелі Дипломмен марапаттады (1985). Сондай-ақ «Шаңырақ-10» халықаралық көрмесінің Дипломымен марапатталды (Астана қаласы, 2001).

Қазақстанның Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің, Қазақ ССР-ның Жоғарғы Советі Президиумының және Министрлер Советінің қаулысы бойынша бесжылдықтың тапсырмаларын орындаудағы аса көрнекті табыстары үшін Абылхан Қосмырзаұлы Қарақаев Қазақ Советтік Социалистік Республикасының Алтын Құрмет Кітабына жазылды (Алматы қаласы, 1986 жылғы 1 август). Абылхан Қосмырзаұлы ҚР-ның БҒМ-нің Ғылым Қоры Грантының иегері (1998-1999 және 2005-2008 жылдары), «ҚР-ның Білім беру ісінің құрметті қызметкері» (2002), «ҚР-ның ғылымын дамытуға қосқан үлесі үшін» (2005), «ҚР БҒМ Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» (2007) төсбелгілерінің иегері. Сондай-ақ 2007-жылғы инновациялық жобалардың облыстық конкурсындағы Грант иегері. А. Қ. Қарақаев екі рет (2007 және 2008 жылдары) ПМУ-нің ғылыми-педагогикалық қызметтегі жетістіктері мен өнертапқыштық қызметі үшін жылдың Үздік Ғалымы болып танылды.

2010 жылдың 12 сәуірінде Қарақаев А. Қ. Павлодар облысы ғылымының дамуына қосқан зор үлесі үшін Қазақтың Ғұлама ғалымы, қоғам қайраткері, КСРО-ның ҒА академигі Қ. И. Сәтбаев атындағы Арнайы сыйлықпен (1000 $) және Дипломмен марапатталды (Облыс әкімі Б. Сағынтаев).

С. Торайғыров атындағы ПМУ-нің Ғылыми Кеңесінің 2010-жылғы 26 та- мыздағы шешімімен Қарақаев Абылхан Қосмұрзаұлы университетке сіңірген зор еңбегі үшін Сұлтанмахмұт Торайғыров атындағы Алтын медалімен марапаттал-ды.

Абылхан Қарақаев 2013-жылдың өтінімдері бойынша өнертабыстық жұмыс-қа 17 өтініш білдірген. Сол жылдың өзінде барлық өтініштіріне оң жауап алып, инновациялық патенттер мен авторлық куәліктерге ие болды. Өнертапқыш ға-лымның 2014 жылы зор жетістігі ретінде «Шапағат-2014» республикалық өнер-табыс байқауындағы ЖОО ғалымдарымен бірлескен ұжымдық жеңісін атауға болады. Аталмыш байқауда Абылхан Қарақаев «Ең белсенді өнертапқыш» номи-нациясының жеңімпазы атанды.

ҚР Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі Технологиялық даму жөніндегі Ұлттық агентттікпен бірлесіп Жаңа технологиялық идеяларды, халық-тың инновациялық белсенділігін және инновациялық кәсіпкерлікті үгіттеуді мақ-сат еткен Республикалық «Инновациялық форсаж» бизнес-жобалар байқауын ұйымдастырды. Айтулы жоба ҚР үдемелі индустриалды-инновациялық дамудың 2010‑2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы аясында жүзеге асты. Жобаның мақсаты жаңа технологиялар саласындағы әлеуметтік маңызды баста-маларды анықтау және қолдау мен бизнес жоспар бойынша инновациялық жоба-лардың авторлары мен инноваторларды оқытуға бағытталған. Байқау 4 кезеңнен тұрды: I кезең – іріктеу; II кезең – қатысушылардың бизнес-жобаларды жасау мақ-сатымен бизнес-жоспарлау қабілетін байқау және оқыту; III кезең – жартылай фи-налға өткен байқау қатысушылары өздерінің бизнес жобаларын қорғауы, сонымен қатар жартылай финалда 5 үздік жобаның іріктелуі; IV кезең (финал) – жобалар-дың түсау кесері және қорғауы.

Абылхан Қарақаевтың жасаған жобасының зерттеу нысаны – іштен жанатын моторлар және жылу моторлары.

Жылу моторларындағы саңлаусыз қақпақты су сіңбейтін бүріккімен (ЖМ СҚСБ, орысша айтқанда ‑ бездренажная форсунка с глухим колпаком) зерттеулер жасау барысында 1 (бір) гектар егіндік жерде 2 литр дизельді отын үнемделетіні байқалды. Тіпті ЖМ СҚСБ құрылғысына сай жабдықталған дизельді отынды трактормен Павлодар облысының осы аумақтағы жерін бір рет жыртып шыққан-ның өзінде 2 млн 272 мың литр немесе 2 млн кг дизельді отын үнемделеді.

Бір кг жанармайдың жануы үшін 15 кг ауа керек. Моторда 1 кг жанармай жанғанда 15 кг-нан артық ауа ластанады. Ал ғалымның жасап шығарған құрыл-ғысын қолданғанда мотордың міндеті мен түріне қарай пайдаланылған газдың тұтіні 40 пайыздан 2‑3 есеге кемитін көрінеді. Соған байланысты, аталмыш өнер-табыстар тек жанармайды үнемдеп қана қоймай, материалдық, энергетикалық және еңбек шығындарын азайтып, еңбек гигиенасын, экологиялық және өрт қауіпсіздігін нығайтып, ауаның мейлінше ластанбауына жол ашады.

Ғалымның айтуынша, ең кұрделі мәселелердің шешімі мүмкіндігінше қара-пайым болуы тиіс. Сондықтан кез келген механизатор жылу моторларында қолда-натын тетіктерді оңай пайдасына асыра алатын ғалымның өнертабыстарын ауыл-шаруашылық және адамның қатынасының басқа да салаларында әбден қолдануға болады.

«ҚР БҒМ порталында: өңірлерден келген хабарында» келтірілген: 2014 жылы С. Торайғыров атындағы ПМУ-нің профессоры Абылхан Қарақаевтың тамаша жеңісі атап өтілді. А. Қ. Қарақаев республикалық инновациялық бизнес-жоспарлар «Инновациялық форсаж» байқаудан (байқауға 576 жоба қатысқан) қанжығалы оралды (1-орын). Бұл жеңіс 2014-жылғы бүкіл Павлодар облысындағы (Сертификат 7,5 млн теңге) басты оқиғалардың бірі болды. Мұндай үлкен табыс ғалымның зияткерлік және рухани қуатының, оның инженерлік ойларының батылдығының тағы бір дәлелі болып табылды. Павлодар және Павлодар облысы әкімдерінің Құрмет Грамоталарымен талай-талай рет марапатталды.

2015-жылдың 7-сәуір күні Қарақаев Абылхан Қосмұрзаұлын ҚР-ның Білім және ғылым министрі А. Сәрінжіпов «Еңбек ардагері» медалімен марапаттады.

Әлеуметтік және экономикалық маңыздылығы, келешегі, бәсекеге қабі- леттілігі, өнертабыстарының экологиялық қауіпсіздігі үшін А. К. Қарақаевқа «ҚР-ның Еңбек сіңірген өнертақышы» құрметті атағы берілді (2015).

Профессор Қарақаев Абылхан Қосмурзаұлы – Қазақстан Республикасының

Еңбек сіңірген өнертақышы

Қарақаев Абылхан Қосмұрзаұлы С. Торайғыров атындағы ПМУ-нің

Алтын Қорының мүшесі.

ҚР Президентінің 2016-жылғы 5-желтоқсандағы Жарлығымен А. Қ. Қарақаевқа «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» құрметті атағы берілді.

Проф. Қарақаев Абылхан Қосмурзаұлы ‑ Қазақстанның Еңбек сіңірген қайраткері

Интернетте Қарақаев Абылхан Қосмұрзаұлы 100 жаңа тұлғалары өкілдерінің бірі ретінде келтірілген.

ПМУ-нің дамуына қосқан ерекше үлесі үшін А. Қ. Қарақаев «С. Торайғыров 125 жылдығы» мерейтойлық медалімен марапатталды.

Профессор А. Қ. Қарақаев «Таза ортаға арналған жылуэнергетикалық жүйе-лер бойынша университеттік білім беруді жетілдіру және PhD дағдыларын дамыту» бағыты бойынша Erasmus+ халықаралық бағдарламасын жүзеге асыруға табысты қатысады.

Бұған оның жазған оқу және ғылыми еңбектері дәлел бола алады :

Каракаев А. К. Альтернативные топлива для транспортной техники и перс-пективы развития транспортной энергетики: Учебное пособие / А. К. Каракаев. – Павлодар: Toraighyrov University, 2020. ‑ 161 с.
Каракаев А. К. Механизм образования ударных разрывов: Монография /А. К. Каракаев. – Павлодар: Toraighyrov University, 2020. – 191 с.,
Қарақаев А. Қ. Патенттану және ғылыми зерттеулер негіздері: Электрон-ды дәрістер конспектілері / А. Қ. Қарақаев. ‑ Павлодар: Toraighyrov University, 2020. ‑ 150 б.
Каракаев А. К. Основы патентоведения и научных исследований: Элек-тронный конспект лекций / А. К. Каракаев. ‑ Павлодар: Toraighyrov University, 2020. ‑ 193 с.
Каракаев А. К. Проблемы и перспективы транспортной логистики в РК: Электронный конспект лекций / А. К. Каракаев. – Павлодар: Toraighyrov University, 2020. – 270 с.
Қарақаев А. Қ. Патенттану және лицензиялық қызмет: Электронды дәріс-тер конспектілері/А.Қ. Қарақаев. ‑ Павлодар: Toraighyrov University, 2021. – 172 б.

Монографияда: Каракаев А. К. Механизм образования ударных разрывов: Монография / А. К. Каракаев. – Павлодар: Toraighyrov University, 2020. – 191 с. (Қарақаев А. Қ. Соқпалы үзілістердің пайда болу механизмі: Монография / А. Қ. Қарақаев. – Павлодар: Toraighyrov University, 2020. ‑ 191 б.) дизельдердегі жанармай құю процестерін зерттеудің толығымен арнайы мәселесін шешу үздік-сіз ортаның тұрақты емес қозғалысының жаңа заңдылықтарына алып келді, жану камерасында және ішкі жану қозғалтқыштарының жүйелерінде, сондай-ақ уақыт пен координаталық қималары бар каналдар мен құбырлары бар кез-келген техникалық және биологиялық жүйелерде тұрақты емес ағындарды (соққы толқындарын) талдау және есептеу кезінде қолдануға болатын нәтижелер алуға мүмкіндік берді.

Last modified on Thursday, 18 February 2021

Каракаев Абылхан Космурзаевич

Каракаев Абылхан Космурзаевич, доктор технических наук РФ и РК, профессор ВАК по специальности «Транспорт», академический профессор ПГУ имени С. Торайгырова, Международный преподаватель инженерного ВУЗа (ING-PAED IGIP, Registration Number KAZ-033 RUS-Moscow, Sep. 7, 2008), почётный заведующий кафедрой ПГУ им. С. Торайгырова, академик МАИН, профессор кафедры «Транспортная техника и логистика» ПГУ имени С. Торайгырова.

Каракаев А. К. родился 29 марта 1940 года в семье рыбака в посёлке Урга Муйнакского района Каракалпакстана. В 1959 г. он окончил русскую школу в г. Чимбай с серебряной медалью и поступил в Московское высшее техническое училище (МВТУ) им. Н. Э. Баумана. После окончания в 1965 году МВТУ по специальности «Двигатели внутреннего сгорания (ДВС)» был направлен ассистентом в Павлодарский индустриальный институт (ПИИ).

3 апреля 1972 г. защитил кандидатскую диссертацию после окончания очной аспирантуры при МВТУ по специальности 05.04.02-тепловые двигатели. 30 июня 1972 г. присуждена учёная степень кандидата технических наук. С 17 мая 1972 г он стал заведовать кафедрой ДВС, а в 1974 г. ему присвоено учёное звание доцента по специальности ДВС. С 1 октября 2001 г. он профессор ПГУ имени С. Торайгырова.

20 ноября 2002 г. защитил докторскую диссертацию в диссертационном совете при Московском государственном техническом университете (МГТУ) им. Н. Э. Баумана. 14.02. 2003 г. (в день влюблённых) ВАКом РФ утверждён в учёной степени доктора технических наук РФ. 25.12.2003 г. ВАКом МОН РК утверждён в учёной степени доктора технических наук РК. 28 октября 2004 года ВАКом МОН РК присвоено учёное звание профессора по специальности «Транспорт».

Научная деятельность Каракаева А. К. направлена на разработку новых и дальнейшее совершенствование существующих дизельных топливных систем (ТС). Выполнял и выполняет НИОКР, направленные на развитие теории про-цессов впрыскивания топлива (ПВ) в дизелях и неустановившегося движения сплошной среды (НДСС), занимаясь разработкой, созданием, исследованием, внедрением и дальнейшим совершенствованием перспективных ТС с гидравли-ческим (ФГ) и гидромеханическим (ФГК-форсунка с глухим колпаком) управлением форсунок для дизелей различных назначений с целью повышения конструктивных, технико-экономических и экологических показателей дизелей, технического уровня и ресурса ТС и дизелей. Актуальность, научную новизну, практическую ценность, достоверность, обоснованность, инновационность и кон-курентоспособность на внутреннем и внешнем рынках результатов проводимых НИОКР подтверждают 107 а. с. и патентов СССР, РФ и РК, из них 26 патентов РК и 16 предварительных и 36 инновационных патентов РК. Он принимал и при-нимает активное участие в работе институтских, университетских, областных, региональных, межвузовских, Республиканских, Всесоюзных и Международных научных, научно-технических и научно-практических конференций, был членом оргкомитетов конференций, проводимых ПГУ им. С. Торайгырова (ПИИ-КазГТУ-ПГУ), редактировал тезисы докладов и доклады, привлекался ВАКом СССР как официальный оппонент при защите диссертации, был в 2005-2008 годах членом диссертационного сонета Д14.11.01 по специальности «05.05.04 – Дорожные, строительные и подъёмно-транспортные машины» при КазАТК имени М. Тынышпаева, был членом редколлегии журнала «Учёные записки ПГУ», замес-тителем председателя экспертной комиссии ПГУ по машиностроению, членом Учёного Совета ПГУ, общественным патентоведом (окончил с отличием курсы Всесоюзного Центра Патентных Услуг, читал лекции преподавателям и сотруд-никам ПИИ по основам изобретательства и патентоведения), руководителем НИРС по ДВС с 1972 г., активно участвовал в воспитательной работе среди студентов, был куратором академических групп, членом Совета ФММиТ, является одним из учредителей Павлодарского областного филиала Фонда академика К. И. Сатпаева.

Решение совершенно специальной задачи по исследованию ПВ в дизелях привело к получению новых закономерностей (НЗ) НДСС, результаты которых полезны и в задачах более общих, решаемых в различных областях науки и техники, включая атомную энергетику и биологические системы, например, системы кровообращения человека и животных.

По результатам научно-практической деятельности профессора Каракаева А. К. ставился вопрос о целесообразности создания Проблемной лаборатории по ТС при ПГУ имени С. Торайгырова и строительства завода для инновацион-ного промышленного производства и ремонта импортозамещающих и конку-рентоспособных на внутреннем и внешнем рынках дизельных ТС с высокими добавочными стоимостями, в чём заинтересовано МинОбороны РК (Военно-научный центр, Департамент Вооружения Генштаба МО РК), причём ПГУ по ТС с ФГК занимает передовые позиции в мире в части защиты их патентами, не говоря о технических решениях типа «ноу-хау». Внедрение ТС с ФГК в произ-водство и в эксплуатацию, а также строительство завода ТС в РК считают целе-сообразным и необходимым: МинОбороны РК, Департамент сельского хозяй-ства (ДСХ) Павлодарской области, Научно-производственный центр механиза-ции сельского хозяйства Минсельхоза РК, Национальная Федерация фермеров Казахстана, Центр немецких предпринимателей Павлодарской обл., Форум вы-пускников бауманцев-казахстанцев ОО «ДАМУ», Ярославский завод дизельной аппаратуры, учёные и специалисты Казахстана, РФ, Узбекистана, Каракалпак-стана, МГТУ им. Н. Э. Баумана и других ВУЗов.

Профессор Каракаев А. К. имеет свыше 1000 научно методических трудов, отзывов, рецензий, включая 20 учебных пособий, 7 монографий, 107 авторских свидетельств и патентов СССР, РФ и РК. Он постоянно привлекает обучающихся к НИР, НИРС, к ежсгодным Сатпаевским чтениям, к чтениям С. Торайгырова и академика Чокина (школьники, студенты и магистранты являются соавторами свыше 130-ти научных работ), четверо студентов дневной и заочной форм обучения являются соавторами 3 (трёх) изобретений.

Каракаев А. К. награждён знаком «Победитель социалистического соревно-вания» (1974), Почётными грамотами и денежными премиями министерства образования Казахстана, ПГУ им. С. Торайгырова (ПИИ-КазГТУ-ПГУ) за изо-бретательскую деятельность и успехи в научно-педагогической деятельности, денежными премиями и Дипломами первой степени ВДНХ за достижения в под-готовке специалистов для народного хозяйства и за разработку «Форсунка без слива топлива ФГК» (1985), а также Дипломом Международной выставки «Шанырак-10» (г. Астана, 2001).

Постановлением ЦК КП Казахстана, Президиума Верховного Совета и Со-вета Министров Казахской ССР товарищ Каракаев Абылхан Космурзаевич зане-сён в Золотую Книгу Почёта Казахской Советской Социалистической Республики за выдающиеся успехи в выполнении заданий пятилетки (1986). Каракаев А. К. обладатель Гранта Фонда науки Министерства образования и науки Республики Казахстан (1998-1999 и 2005-2008 годы), награждён нагрудными знаками «Почёт-ный работник образования Республики Казахстан» (2002), «За вклад в развитие науки РК» (2005), «Лучший преподаватель ВУЗа МОН РК за 2007 год», а также Гранта и Диплома в областном конкурсе инновационных проектов за 2007 год.

Каракаев А. К. дважды (2007 и 2008 годы) признавался лучшим учёным года среди ППС ПГУ им. С.Торайгырова. Он стал Победителем Республиканского конкурса в области изобретательства "Шапағат-2014" по номинации «Самый активный изобретатель». Многократно награждался Почётными Грамотами акимов Павлодара и Павлодарской области, областного и городского маслихатов, ОО «Профсоюз работников образования и науки Павлодарской области».

12 апреля 2010 года за большой вклад в развитие науки Павлодарской области аким области Б. Сагинтаев наградил Каракаева А. К. Специальной денежной премией (1000 $) и Дипломом имени Великого Казахского учёного, общественного деятеля, академика АН СССР Каныша Имантаевича Сатпаева.

Решением Учёного Совета ПГУ от 26.08.2010 г. за особые заслуги перед университетом Каракаев А. К. награждён золотой медалью имени Сұлтанмахмұта Торайгырова. Он победитель конкурса в номинации «Лучший профессор ПГУ им. С. Торайгырова» по техническому направлению с вручением денежной премии и Диплома «Лучший преподаватель» за 2010-2011 уч. год.

Только в одном 2013 году Абылхан Космурзаевич подал 17 заявок на изо-бретения, по всем заявкам он в том же году получил положительные решения, ин-новационные патенты и удостоверения автора. В 2014 году ярким подтверж-дением его активной изобретательской деятельности стала коллективная победа учёных ПГУ им. С. Торайгырова в республиканском конкурсе достижений в области изобретательства «Шапагат». Абылхан Каракаев стал одним из достой-нейших участников конкурса в номинации «Самый активный изобретатель».

Подведение итогов по определению победителей Республиканского конкурса в области изобретательства "Шапағат-2014"

На основании результатов голосования конкурсная комиссия решила:

По номинации «Самый активный изобретатель» победителем объявлен:

Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения «Павлодарский государственный университет имени С. Торайгырова» ‑ патентообладатель 27 инновационных патентов:

http://kazpatent.kz/index.php/ru/news/news-rus/971-podvedenie-itogov-po-opredeleniyu-pobeditelej-konkursa-v-nominatsiyakh Создано 24.04.2014, 15:33.

Перечислены 17 инновационных патентов Каракаева А. К.: №27643, №27987, №27988, №27989, №27990, №27991, №27992, №27993, №27994, №27995, №27996, №27997, №27995, №27999, №28000, №28001, №28002, причём ошиблись, так как вместо второго №27995, должен быть патент №27998.

В том же 2014 году Министерство индустрии и новых технологий (МИНТ) совместно с Национальным агентством по технологическому развитию организо-вал 10-тый Юбилейный республиканский конкурс инновационных бизнес-планов «Инновационный форсаж» с целью поиска новых технологических идей, стиму-лирования инновационной активности населения и пропаганды инновационного предпринимательства.

Проект осуществлялся в рамках Государственной программы форсированно-го индустриально-инновационного развития РК на 2010‑2014 годы и был направ-лен на выявление и поддержку социально-значимых инициатив в области новых технологий, обучение инноваторов и разработчиков инновационных проектов бизнес-планированию.

Конкурс проводился в четыре этапа: I этап – отборочный; II этап – обучение участников навыкам бизнес-планирования с составленим бизнес-планов; III этап – защита полуфиналистами своих бизнес-планов и выбор пяти финалистов в полуфинале; IV этап (финал) – защита и презентация проектов.

Тема проекта Абылхана Каракаева: «Инновационное внедрение на эксплуа-тируемые дизели топливных систем (ТС) с бездренажными форсунками с глухим ковпаком (ФГК) из деталей эксплуатируемых топливных систем».

Областью научного исследования являются двигатели внутреннего сгорания и тепловые двигатели, их топливные системы. Профессор Каракаев А. К. сов-местно с Алтайским моторным заводом (в настоящее время АО «Алтайдизель», г. Барнаул) организовал в 1976 году рядовые эксплуатационные испытания ТС с ФГК на 48 тракторах и бульдозерах в 6 (шести) хозяйствах Павлодарской области. Переоборудование осуществлялось в полевых условиях и условиях ремонтных мастерских.

Эти рядовые эксплуатационные испытания показали, что при ТС с ФГК на одном условном гектаре пахотных земель экономится два литра дизтоплива. Только при однократной вспашке пахотной земли в Павлодарской области трак-торами, дизели которых переоборудованы ТС с ФГК из деталей эксплуатируемых ТС, экономится 2 миллиона 272 тысячи литров или около 2 миллионов килограм-мов дизтоплива.

К слову, для сгорания одного килограмма топлива расходуется свыше 15 килограммов воздуха и этот воздух выбрасывается дизелем в загрязнённом виде (в смеси с несгоревшими продуктами сгорания) в атмосферу. В дизелях коэффи-циент избытка воздуха α колеблется от α = 1,4‑1,6 на номинальном режиме до α = 10‑15 на режимах малых нагрузок и оборотов, а также холостого хода. Часовой расход воздуха G_В = α G_ТL_O, где G_Т ‑ часовой расход топлива, L_O = 15 кг воздуха/кг топлива – теоретически необходимое количество воздуха для полного сгорания одного кг топлива. Кроме того, дымность отработавших газов при ТС с ФГК снижается от 40 % до двух‑трёх (2‑3) раз в зависимости от типа и назначения двигателей. Следовательно, ТС с ФГК позволяют не только экономит топливо, уменьшают материальные, энергетические и трудовые затраты, но и улучшают гигиену труда, экологическую и пожарную безопасность, способствуют меньшему загрязнению атмосферного воздуха.

По словам учёного, самые сложные задачи должны иметь простые решения. Поэтому переоборудование и использование изобретений учёного в сельском хозяйстве и других областях человеческой деятельности может осуществить любой механизатор из деталей эксплуатируемых ТС.

По этому поводу «В Портале МОН РК: Вести из регионов» за 2014 год отмечается, что блестящая победа профессора ПГУ им. С. Торайгырова Абылхана Каракаева на республиканском конкурсе инновационных бизнес-планов «Иннова-ционный форсаж» (в конкурсе приняли участие 576 проектов) стала одним из главных событий 2014 года для всей Павлодарской области (Сертификат на 7,5 млн тенге). Такой огромный успех является ещё одним свидетельством интеллектуальной и духовной мощи учёного, смелости его инженерной мысли.

В 2014 году награждён Сертификатами и Дипломами «Активный изобрета-тель» и «Үздік оқытушы» за первые места в конкурсах ПГУ им. С. Торайгырова.

Поступило: Письмо от Улжан Ихсан, менеджера по инновациям ТОО «Атырау Innovations», озвученное ректором ПГУ им. С. Торайгырова профессором С. М. Омирбаевым на заседании Учёного совета (27.08.2014).

На сайт pgu@psu.kz от Улжан Ихсан (Ulzhan Ikhsan <new_p @ mail.ru>), ме-неджера по инновациям ТОО «Атырау Innovations», поступило сообщение, что их компания поздравляет ПГУ и заинтересована в изобретении профессора Карака-ева А. К., ставшего победителем республиканского конкурса инновационных бизнес-планов «Инновационный форсаж». Просит прислать контакты (тел., рабочий e-mail) профессора для установления связи.

Контакт с менеджером по инновациям ТОО «Атырау Innovations»Улжан Ихсан был налажен.

Была организована официальная встреча с промышленниками Павлодарской области в формате круглого стола с вопросами-ответами на тему: «Встреча науки и бизнеса: Машиностроение» от 20 октября 2014 года, на которой Каракаев А. К. выступил с докладами по 7 (семи) Инновационным патентам. Официальное от-крытие с вступительным словом осуществил Дычко Н. В. ‑ руководитель государ-ственного учреждения «Управление индустриально-инновационного развития Павлодарской области».

В ПГУ имени С. Торайгырова на имя Каракаева А. К. поступило благодар-ственное письмо Генерального директора Общественного Фонда (ОФ) «Десента» С. Гуляева (Письмо с исх. № 298. Павлодар: Общественный Фонд «DECENTA». 2014.-1 с.). В письме отмечается, что ОФ «Десента» выражает благодарность Каракаеву А. К. за участие в мероприятии в формате круглого стола «Встреча науки и бизнеса», а также то, что презентации защищённых патентами проектов в области машиностроения вызвали огромный интерес у представителей бизнес-структур, что данный материал является частью наукоёмкой экономики и способ-ствует повышению потенциала казахстанской науки, что благодаря Вашей работе обсуждение вопросов по представленным проектам для предпринимателей полу-чилось информационно насыщенным, интересным и живым. Надеемся на дальнейшее плодотворное сотрудничество.

Министр МОН РК А. Саринжипов 07 апреля 2015 года наградил Каракаева А. К. медалью «Еңбек ардагері».

Каракаев А. К. входит в состав Золотого Фонда ПГУ имени С. Торайгырова.

Каракаеву А. К. присвоено почетное звание «Заслуженный изобретатель РК» (2015) за социальную и экономическую значимость, перспективность, кон-курентоспособность, экологическую безопасность изобретений.

За особый вклад в развитие университета Каракаев А. К. награждён юбилейной медалью «С. Торайғыровтың 125 жылдығы».

За особый вклад в развитие университета Каракаев А. К. награждён решением Учёного Совета от 9 декабря 2020 года юбилейной медалью «Торайғыров университетінің 60 жылдығы».

В интернете Каракаев Абылхан Космурзаевич был приведён как один из представителей 100 новых лиц Казахстана.

Профессор Каракаев А. К. успешно участвует в реализации международной программы Erasmus+ по направлению «Уcовершенствование университетского образования по теплоэнергетическим системам для более чистой среды с парал-лельными улучшениями в развитии навыков PhD». Об этом свидетельствуют на-писанные им учебно-методическите и научные труды:

Каракаев А. К. Альтернативные топлива для транспортной техники и перспективы развития транспортной энергетики: Учебное пособие / А. К. Каракаев. – Павлодар: Toraighyrov University, 2020. ‑ 161 с.
Каракаев А. К. Механизм образования ударных разрывов: Монография / А. К. Каракаев. – Павлодар: Toraighyrov University, 2020. – 191 с.,
Қарақаев А. Қ. Патенттану және ғылыми зерттеулер негіздері: Электронды дәрістер конспектілері / А. Қ. Қарақаев. ‑ Павлодар: Toraighyrov University, 2020. ‑ 150 б.
Каракаев А. К. Основы патентоведения и научных исследований: Электронный конспект лекций / А. К. Каракаев. ‑ Павлодар: Toraighyrov University, 2020. ‑ 193 с.
Каракаев А. К. Проблемы и перспективы транспортной логистики в РК: Электронный конспект лекций / А. К. Каракаев. – Павлодар: Toraighyrov University, 2020. – 270 с.
Қарақаев А. Қ. Патенттану және лицензиялық қызмет: Электронды дәріс-тер конспектілері/А.Қ. Қарақаев. ‑ Павлодар: Toraighyrov University, 2021. – 172 б. Эта работа и весь Электронный УМКД «Патенттану және лицензиялық қызмет: Электронды дәрістер конспектілері» ваыполнены в 2020 году.

В учебном пособии [1] рассмотрены виды применяемых топлив, их физико-химические свойства и перспективы развития транспортной энергетики, особен-ности управления топливоподачей и рабочим процессом «всеядных» дизелей при изменении свойств топлив. Приведены конструкции топливных систем (ТС) и систем управления «всеядных» двигателей, формирующих требуемые законы управления и корректирования топливоподачи, в том числе и ТС дизелей, разра-ботанные автором и защищённые комплексами авторских свидетельств и патен-тов СССР, РФ и РК. Анализируются материалы по: электромобилям, велогиб-ридам (как элемента транспортной системы городов будущего), применению солнечных элементов питания на транспорте, по коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

Учебное пособие рекомендуется преподавателям, докторантам, магистран-там, студентам ВУЗов и колледжей, а также представляет интерес для производ-ственников, эксплуатационников и ремонтников.

В монографии: [2] показывается, что решение совершенно специальной задачи по исследованию процессов впрыскивания топлива в дизелях привело к новым закономерностям неустановившегося движения сплошной среды, позво-лило получить результаты, которые могут быть использованы при анализе и расчёте нестационарных потоков с образованием ударных разрывов (ударных волн) в камере сгорания и системах двигателей внутреннего сгорания, а также в любых технических и биологических системах, имеющих каналы и трубопроводы с переменными по времени и координате сечениями, при расчёте регулирующих и управляющих устройств, процессов в биологических системах, например, в системах кровообращения человека и животных.

Теоретические исследования позволили разработать и конструировать новые рабочие процессы впрыскивания топлива и топливные системы, технические решения по которым защищены охранными документами.

Предназначена для специалистов науки, производства и эксплуатации, зани-мающихся разработкой, созданием, совершенствованием, ремонтом и эксплуата-цией трубопроводного транспорта, топливных систем и дизелей, а также полезна преподавателям, докторантам, магистрантам, студентам ВУЗов и колледжей.

Профессор Каракаев Абылхан Космурзаевич ‑ Заслуженный изобретатель РК

Проф. Каракаев Абылхан Космурзаевич ‑ Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері

Указом президента РК от 5 декабря 2016 года Каракаеву А. К. присвоено почётное звание «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері».